Ποια είναι η κατάσταση των δυτικοθρακιωτών μειονοτικών;

Azınlıkça
Sayı:36
Mart 2008

Evren Dede

Ο όρος «μειονοτικό» σύμφωνα με το ισλαμικό δίκαιο (Η Σαρία) έχει πολλαπλή σημασία. Σύμφωνα με το ισλαμικό δίκαιο, μειονότητα ονομάζονται οι μη μουσουλμάνοι πολίτες που ζουν σε μια μουσουλμανική χώρα και το κράτος που διοικείται με το ισλαμικό δίκαιο. Οι μη μουσουλμάνοι πολίτες που πληρώνουν φόρο και προστατεύονται από το κράτος θεωρούνται μειονοτικοί βάσει του ισλαμικού δικαίου.
Βέβαια οι παλιοί δεν έλεγαν μειονότητα αλλά χρησιμοποιούσαν τον όρο «ζιμμί», που είναι μια θρησκευτική ορολογία και αποδίδει τον όρο μειονοτικό. Σημαίνει οι μη μουσουλμάνοι πολίτες που ζουν σε μια μουσουλμανική χώρα, δηλαδή έχει την έννοια της μειονότητας. Η ιστορία και η ερμηνεία του ισλαμικού δικαίου αναφέρεται λεπτομερώς σε πολλά σημεία στους «μειονοτικούς» πολίτες. Ακόμη και ο διάσημος σοφός Ισμαήλ Χακκί Μπουρσεβί ασχολήθηκε πολύ με τον όρο «μειονοτικό» λέγοντας: «Η περιουσία ενός μειονοτικού, έχει το παρόμοιο καθεστώς όπως ενός μουσουλμάνου». Πολλοί άλλοι διανοούμενοι και σοφοί ασχολήθηκαν με τον όρο μειονοτικό. Σχολιάζοντας τα δικαιώματα των γυναικών της μειονότητας χρησιμοποίησαν τον όρο «ζιμιγιέ», θηλυκή ονομασία που απέδιδαν για τις γυναίκες των μη μουσουλμάνων πολιτών. Για αυτό κατανοούμε πιο καλά την σημασία της λέξης μειονότητα από την πλευρά του ισλαμικού δικαίου.
Παρόλο που ο όρος μειονότητα ήταν μέσα στα επίκαιρα θέματα της ισλαμικής ιστορίας, δεν χρησιμοποιήθηκε πουθενά στα ισλαμικά βιβλία εκτός από το θέμα της διαφορετικότητας της θρησκείας. Όσο και να το ψάξει κανείς, η λέξη μειονότητα δεν χρησιμοποιήθηκε πουθενά μα πουθενά για να αποδώσει μια άλλη σημασία εκτός από την θρησκευτική της.
Βέβαια το μειονοτικό πρόβλημα δεν είναι ένα θέμα που αφορούσε μόνο το Ισλάμ. Για το λόγο αυτό, τα προβλήματα των μειονοτικών και η σημασία της λέξης σχολιάστηκαν πιο διευρυμένα στην Ευρώπη. Όπως η σημερινή έννοια «πολίτες της πολυπολιτισμικότητας», έτσι και η έννοια της μειονότητας σχολιάστηκε πιο διευρυμένα και αναλύεται μέσα στα πλαίσια της θρησκείας, της εθνικότητας, του πολιτισμού και της γλώσσας. Παρόλα αυτά, η ισλαμική ιστορία δεν χρησιμοποίησε ποτέ τον όρο μειονότητα παρά μόνο σε θέματα που αφορούσαν τους μη μουσουλμάνους πολίτες. Μέχρι την συνθήκη της Λοζάνης, που σε αντίθεση με την ισλαμική παράδοση, έδειξε ότι θα υπάρξουν μουσουλμάνοι μειονοτικοί που θα εφαρμόσουν την σαρία σε μια μη μουσουλμανική χώρα.
Η ύπαρξη των μουσουλμάνων μειονοτικών στη συνθήκη της Λοζάνης και η προστασία των δικαιωμάτων τους στο πλαίσιο μιας συνθήκης, δημιούργησε μια νέα κατάσταση στους παραδοσιακούς διανοούμενους του Ισλάμ. (Η ιστορία της προστασίας του μουσουλμανικού πληθυσμού που ζει στην Ελλάδα, φτάνει μέχρι και την περίοδο της ίδρυσης του ελληνικού κράτους) Ότι και να έγινε μέχρι σήμερα, η συνθήκη της Λοζάνης είναι η μοναδική συνθήκη που ισχύει σήμερα στην Ευρώπη και περιέχει επίσημα τον όρο μουσουλμανική μειονότητα. Επειδή οι υπόλοιποι μουσουλμάνοι που ζουν στην Ευρώπη δεν έχουν μια συνθήκη που να προστατεύει τόσο καλά και έγκυρα τα θρησκευτικά τους δικαιώματα, η συνθήκη της Λοζάνης, είτε από την πλευρά της ισλαμικής ερμηνείας, είτε από την πλευρά του ισλαμικού δικαίου φέρνει ένα καινούργιο σχολιασμό.
Μέχρι σήμερα πέρασε πολύς καιρός και η ερμηνεία της ισλαμικής θρησκείας και του ισλαμικού δικαίου δεν έχουν σχολιαστεί και ερμηνευτεί για τους μουσουλμάνους μειονοτικούς. Αυτό ίσως μπορούμε να το συνδέσουμε με το γεγονός πως οι μουσουλμάνοι δεν αποδέχθηκαν κατά κύριο λόγο να θεωρούν τους εαυτούς τους μειονοτικούς. Είναι μια πραγματικότητα πως θα ήταν διαφορετικό το τι θα ένιωθαν οι μουσουλμάνοι όταν χαρακτήριζαν τους μη μουσουλμάνους μειονότητα και όταν οι ίδιοι βρίσκονταν στη θέση του μουσουλμάνου μειονοτικού. Όμως μέχρι σήμερα, αφήνοντας την συναισθηματικότητα σε μια άκρη, η ισλαμική ερμηνεία και το ισλαμικό δίκαιο των μουσουλμάνων μειονοτικών της δυτικής Θράκης, θα μπορούσε να είχε σχολιαστεί από ειδικούς επιστήμονες και να είχαν γίνει οι απαραίτητες ρυθμίσεις.
Να μην πολυλογούμε. Ένα συγκεκριμένο κομμάτι της σαρίας που εγγυάται η Λοζάνη, δημιουργεί το να έχουν οι μουσουλμάνοι της δυτικής Θράκης μια ονειρεμένη στάση, όπως στο παραμύθι χίλιες και μια νύχτες, ενώ η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Οι μουσουλμάνοι που ζουν στη δυτική Θράκη είναι μουσουλμάνοι μειονοτικοί και όταν η Ελλάδα θα δυσκολευτεί μπροστά στην Ευρώπη θα αναγκαστεί να αποσύρει την εφαρμογή της Σαρίας.
Μην ξεγελάμε τον εαυτό μας. Από την εποχή που η δυτική Θράκη εντάχθηκε στην Ελλάδα, οι θρησκευτικοί διανοούμενοι δεν αντιλήφθηκαν ότι η κατάσταση αυτή θα επικρατήσει επ’ αορίστου. Για αυτό και έφεραν μια νέα προσέγγιση στα ισλαμικά θέματα. Ίσως νόμισαν ότι τα πράγματα θα γυρίσουν ξανά και οι μη μουσουλμάνοι θα γίνουν μειονοτικοί. Για αυτό το λόγο δεν έφεραν καινούργιες θρησκευτικές ερμηνείες για τους μουσουλμάνους μειονοτικούς.
Στις μέρες μας, τα λάθη που γίνονται λόγω της μη ερμηνείας και διαμόρφωσης του ισλαμικού δικαίου, καθώς και η μη αποδοχή του γεγονότος ότι είμαστε μουσουλμάνοι μειονοτικοί, έτσι όπως το προβλέπει η συνθήκη της Λοζάνης, στο τέλος μπορούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα απαισιοδοξίας. Ενώ για να σταματήσει αυτή η ανεμοθύελλα χρειάζεται να δοθούν καινούριες ερμηνείες. Δεν πρέπει να αντιληφθεί κανείς ότι το δικαίωμα που δίνει η Ελλάδα για την εφαρμογή του ισλαμικού δικαίου θα διαρκέσει επ’ αόριστο. Το παρόμοιο δικαίωμα των μη μουσουλμάνων της Κωνσταντινούπολης έχει παρθεί από τα χέρια τους εδώ και πολύ καιρό. Συνεπώς, στο θέμα του ισλαμικού δικαίου που κάνουμε λόγο, δεν ισχύει ούτε η αμοιβαιότητα που δείχνει κάθε φορά το άσχημο πρόσωπό της στις μειονότητες. Για αυτό το λόγο πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες ρυθμίσεις.
Στην πράξη, για να παρθεί μια πρωτοβουλία στο θέμα αυτό, το μεγάλο έλλειμμα που θα συναντήσει κανείς είναι ότι ποτέ δεν γράφτηκε με άρθρα και δεν υπάρχει σε γραπτή μορφή το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται στη δυτική Θράκη. Αυτό, δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι οφείλεται στην πολυμορφία των υποθέσεων. Πριν από αιώνες υπήρχαν άνθρωποι που μπορούσαν να κάνουν τις ερμηνείες αυτές, τα γράφανε και τα δημοσίευαν. Το γεγονός αυτό μας δείχνει ότι και το σημερινό ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται στη δυτική Θράκη, μπορεί να ερμηνευτεί και να πάρει μια γραπτή μορφή.
Δεν πρέπει να ξεχαστεί πως τα πιο πολλά προβλήματα των μουσουλμάνων που ζουν σε μη μουσουλμανικές χώρες, μπορούν να ερμηνευτούν ξανά. Ακόμη και τα επίκαιρα προβλήματα μπορούν συνεχώς να ερμηνεύονται και να σχολιάζονται από τους διανοούμενους του Ισλάμ.
Το περίεργο είναι ότι, παρόλο που το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται στη δυτική Θράκη μπορεί να ερμηνευτεί, να σχολιαστεί και να διαμορφωθεί βάσει των ευρωπαϊκών νομοθεσιών, κανένας δεν θέλει να δείξει αυτό το θάρρος. Ο λόγος είναι γνωστός. Επειδή στην ιστορία του ισλαμικού δικαίου και στις αναφορές των διανοούμενων του Ισλάμ δεν έχουν γίνει παρόμοιες προσεγγίσεις με τα δεδομένα σημερινής της εποχής και είναι αδύνατον να βρει κανείς απαντήσεις στις παλαιές αναφορές βάσει των σημερινών αναγκών, οι σημερινές προσεγγίσεις και ερμηνείες πρέπει να γίνουν από κάποιους που ζουν σήμερα. Στη δυτική Θράκη έχουμε τόσους θεολόγους, τόσους απόφοιτους θεολογικών σχολών, όμως δεν έχουμε ούτε ένα βιβλίο στα χέρια μας που να φέρνει καινούργιες προσεγγίσεις και ερμηνείες για το ισλαμικό δίκαιο η για την θρησκεία. Όμως, από την πλευρά της ισλαμικής ερμηνείας, τίθεται μια πραγματικότητα που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει. Η διοίκηση της πατρίδας μας της Ελλάδας είναι μη μουσουλμανική. Όσο και να εφαρμόζεται το ισλαμικό δίκαιο για μια καλύτερη θρησκευτική ζωή, έχουμε ανάγκη από νέες θρησκευτικές ερμηνείες και προσεγγίσεις. Τόσο δύσκολο είναι να κατανοηθεί αυτό; Επίσης, αυτό έχει μεγάλη σημασία και για τους μουσουλμάνους που ζουν εκτός δυτικής Θράκης αλλά και για τους μουσουλμάνους της Ευρώπης.
Από την στερεοτυπική συμπεριφορά που έχουμε τα προβλήματα μας μεγαλώνουν. Παρόλο που ξέρουμε ότι το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται βρίσκεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές συνθήκες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γιατί δεν προχωράμε στις απαραίτητες ερμηνείες που χρειάζονται και γιατί δεν βλέπουμε ότι μπορεί καταργηθεί εξολοκλήρου όλο το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται; Βλέποντας αυτό γιατί δεν κάνουμε το απαραίτητο άνοιγμα που χρειάζεται για μια καλύτερη μουσουλμανική ζωή;
Η ισλαμική ιστορία την ταινία αυτή δεν την βλέπει για πρώτη φορά. Οι φορείς των αραβικών και διάφορων μουσουλμανικών χωρών αποτελούν παράδειγμα σε αυτό. Στην ουσία, επειδή δεν έγιναν οι απαραίτητες ρυθμίσεις στην εποχή που χρειαζόταν, τώρα με τις εξωτερικές πιέσεις απόκτησαν μια γελοία μορφή.
Εάν δεν γίνονται οι απαραίτητες ρυθμίσεις και προσεγγίσεις, εάν δεν διαμορφώνεται το ισλαμικό δίκαιο μέσα στα πλαίσια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ευρώπης, εάν δεν γραφτεί το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται στη δυτική Θράκη ως ένα συνταγματικό βιβλίο, τότε αυτό το άρθρο όπου αναφέρω ανησυχίες μου, φαίνεται ότι θα είναι όπως η τελευταία αίτηση που έβαλα να γράψει ο γραμματέας.