Azınlıkça
Sayı 26
Ocak 2007
İbram Onsunoğlu
DENGE
(Makedonca “Abecedar”, okuma kitabı olarak 1925 yılında devlet tarafından bu dilin konuşulduğu bölgelerdeki ilkokullar için hazırlanıp bastırılmış, ancak sonunda dağıtımı durdurularak eğitime sokulmamıştır. O günden bu güne Makedonca artık ya sadece yerel bir lehçedir ya da tamamen namevcuttur. Aradan 80 yıl geçtikten sonra aynı kitabın bu kez Avrupa kuruluşları ve Etnik Makedonların siyasî oluşumu “Gökkuşağı” tarafından yeniden bastırılmasıyla, bu dilin bir yandan bir zamanlar resmen tanındığını anımsatmak, öbür yandan hâlâ yaşadığını göstermek ve ayrıca eğitime girmesi talebini desteklemek amaçlanmaktadır. Abecedar’ın tanıtımı önce Atina’da daha sonra 13.11.2006 tarihinde Selanik’te yapıldı. Benim de konuşmacı olarak davet edildiğim bu ikinci tanıtımdan Azınlıkça’nın geçen sayısında kısaca söz etmiştim. Aşağıda bu toplantıda yaptığım konuşmanın tam metni var.)
Ετεροπροσδιορίσθηκα εδώ από τον κ. Γεώργιο Νακρατζά ως Τούρκος, ας αυτοπροσδιορισθώ όμως εγώ ο ίδιος, διότι το Τούρκος είναι «κατασκεύασμα», το πραγματικό είναι Οθωμανός, λοιπόν, εγώ αυτοπροσδιορίζομαι Οθωμανός, ο τελευταίος κοινός παρανομαστής των Βαλκανίων...
Ευχαριστώ κατ’ αρχήν για την πρόσκληση.
Δεν μπορώ να μην αναφερθώ στον προλαλήσαντα κ. Τριαρίδη. Αυτό που κράτησα από την εισήγησή του και με εντυπωσίασε πραγματικά είναι εκείνο το συνθηματικό ότι «Δεν υπάρχουν έθνη, όλα είναι κατασκευάσματα!», και κυρίως οι εξηγήσεις και το πιστεύω του, αλλά και ο συναισθηματικός του τόνος. «Υπάρχουν μόνο διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες.» Διότι ομολογώ ότι δεν το είχα σκεφθεί εγώ ακριβώς έτσι, ότι δηλαδή τα έθνη κατ’ ουσίαν είναι κατασκευάσματα, και το «αναρχικό» αυτό σύνθημα με τον λόγο του κ. Τριαρίδη απόκτησε νόημα και περιεχόμενο, ανατρεπτικό και απελευθερωτικό, και θα ήθελα να το διευρύνουμε λίγο. Στο σημείο αυτό μπορώ να μιλήσω ως ιατρός. Σε επιστημονική βιολογική βάση η ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος γκρεμίζει μεταξύ των άλλων και τους εθνικιστικούς μύθους που συνοδεύουν το έθνος ως βιολογική οντότητα όταν καταδεικνύεται πως το γενετικό υλικό ενός Μαύρου της Αφρικής λ.χ. μπορεί να είναι εξίσου ή περισσότερο συγγενικό από εκείνο του Λευκού γείτονά σου, του ομογενούς, ομόγλωσσου και ομόθρησκου.
Όλα τα υπαρκτά έθνη, λοιπόν, που ζουν μέσα στα σύνορα ενός εθνικού κράτους, είναι ένα κράμα ατόμων, ομάδων και εθνοτήτων με διαφορετική προέλευση ή και αυτοσυνειδησία. Η ομοιογενοποίηση όμως είναι η υπέρτατη αξία του έθνους-κράτους, κι εκεί αρχίζουν οι συγκρούσεις. Σ’ ένα σκληροπυρηνικό έθνος-κράτος, όπου η ομοιογένεια έχει αναχθεί σε υπέρτατη αξία, και επιβάλλεται, η έννοια του διαφορετικού, η διαφορετικότητα στην ταυτότητα, τον πολιτισμό, τη γλώσσα, την εθνότητα, δεν γίνεται αποδεκτή. Η διαφορετικότητα σ’ ένα σκληροπυρηνικό έθνος κράτος δεν είναι ο, τι καλύτερο μπορεί να σου τύχει.
Και η Ελλάδα είναι ένα σκληροπυρηνικό έθνος-κράτος. Τα 26 χρόνια της ευρωπαϊκής πορείας δυστυχώς δεν έχουν προσφέρει πολλά για τη βελτίωση της κατάστασης που προϋπήρχε. Το ευρωπαϊκό κεκτημένο στην έκφραση διαφορετικότητας και στα μειονοτικά δικαιώματα που τόσο συχνά επικαλούνται οι πολιτικοί μας όσον αφορά τα υπό ένταξη κράτη φαίνεται ότι δεν ισχύει για το εσωτερικό της Ελλάδας.
Μου δίνεται έτσι η ευκαιρία να καταγγείλω εδώ την απίστευτη περιπέτεια ενός μειονοτικού συλλόγου της Θράκης, η οποία μόλις χθες έγινε γνωστή από δημοσιεύματα του τύπου. Η «Ένωση Μειονοτικής Νεολαίας Έβρου» εδώ και 10 χρόνια αγωνίζεται για την αναγνώριση και τη λειτουργία του. Στο Πρωτοδικείο απορρίφθηκε το σχετικό αίτημα λόγω ονόματος, απορρίφθηκε και στο Εφετείο και πριν λίγες μέρες εκδόθηκε η ίδια απορριπτική απόφαση και από τον Άρειο Πάγο. Στο μεταξύ από την πρώτη υποβολή της αίτησης μέχρι την τελευταία απόφαση έχουν περάσει 10 χρόνια. Όπως είναι γνωστό, απαγορεύεται στην Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης να ιδρύει και να λειτουργεί συλλόγους με εθνοτικό προσδιορισμό και όσοι ιστορικοί σύλλογοι είχαν την επωνυμία «τουρκική» έκλεισαν πριν λίγα χρόνια με δικαστικές αποφάσεις. Ο συγκεκριμένος δεν είχε εθνοτικό προσδιορισμό, εντούτοις δεν επετράπη να λειτουργήσει. Η αιτιολόγηση σε βγάζει έξω από τα ρούχα. Ο μη προσδιορισμός λέγει πως προκαλεί σύγχυση για το αν ο μειονοτικός σύλλογος είναι μουσουλμανικός, που επιτρέπεται, ή τουρκικός, που απαγορεύεται, άρα ο σύλλογος δεν μπορεί να λειτουργήσει. Ακριβώς έτσι. Φυσικά η υπόθεση αυτή πρέπει να φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η επανέκδοση του ξεχασμένου Abecedar, πέρα από τη συμβολική σημασία που έχει, έρχεται να μας υπενθυμίσει πως η μακεδονική γλώσσα στην Ελλάδα παραμένει ζωντανή και διεκδικεί τη θέση που της ανήκει. Γνωρίζω πως το αίτημα των εθνικά Μακεδόνων είναι να εισαχθεί η διδασκαλία της μακεδονικής γλώσσας στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση σε περιοχές όπου αυτή ομιλείται. Γνωρίζω ακόμα τις θέσεις του «Ουράνιου Τόξου» ως πολιτικού σχηματισμού των εθνικά Μακεδόνων για τη μειονοτική εκπαίδευση και τα ιδιαίτερα μειονοτικά σχολεία που εξακολουθούν να είναι και σήμερα κατάκτηση πολλών μειονοτήτων στα Βαλκάνια, όπως και της ημετέρας τουρκικής στην Ελλάδα. Το Ουράνιο Τόξο απορρίπτει την ιδέα δημιουργίας ιδιαίτερης μειονοτικής εκπαίδευσης επειδή πιστεύει ότι αυτή κατά το παρελθόν αποτέλεσε τον χώρο όπου καλλιεργήθηκαν ο υπερεθνικισμός, ο αλυτρωτισμός και τα αποσχιστικά κινήματα και θα μπορούσε να προκαλέσει γκετοποίηση και μη ενσωμάτωση των μεονοτήτων. Οι ενστάσεις αυτές για τη μειονοτική εκπαίδευση δεν ισχύουν βέβαια στις σημερινές συνθήκες της ευρωπαϊκής πραγματικότητας και ασφάλειας, αλλά σε κάθε περίπτωση καταδεικνύουν τις αντιεθνικιστικές θέσεις, καθώς και την ευαισθησία και την ευθύνη του Ουράνιου Τόξου όταν προσεγγίζει στο μακεδονικό μειονοτικό πρόβλημα.
Εμείς έχουμε μειονοτική εκπαίδευση και μειονοτικά σχολεία από τότε που επισημοποιήθηκε η Μειονότητα της Δυτικής Θράκης με τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923. Δεν θα απαριθμήσω εδώ τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η μειονοτική εκπαίδευση που είναι πολλά και σοβαρά και πηγάζουν κυρίως από τις προσπάθειες που καταβάλλει η Διοίκηση να την υποβαθμίσει και να καταργήσει τον αυτοδιοικητικό κοινοτικό χαρακτήρα της. Παρά τα όποια σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, εντούτοις αποτελούμε τη μόνη τυχερή περιφερειακή γλωσσική ομάδα στην Ελλάδα που διδάσκεται τη γλώσσα της στην εκπαίδευση στα άνω των 250 μειονοτικά δημοτικά σχολεία, στα 2 γυμνάσια και λύκεια και στα 2 ιεροσπουδαστήρια-μεντρεσέδες. Μετά το 1998 όταν έπαψε η «Μεγάλη Δίωξη» σε βάρος της Μειονότητας άρχισε να σημειώνεται αλλαγή και στον εκπαιδευτικό προσανατολισμό, δηλαδή να εγκαταλείπεται βαθμιαία η υποβαθμισμένη μειονοτική εκπαίδευση και να προτιμάται η δημόσια, κυρίως στη δευτεροβάθμια. Ο αριθμός των μειονοτικών μαθητών που φοιτούν στη δημόσια μέση εκπαίδευση ανέρχεται σήμερα σε μερικές χιλιάδες και συνεχώς αυξάνεται. Με νόμο που ψηφίσθηκε φέτος το καλοκαίρι εισάγεται η διδασκαλία της τουρκικής γλώσσας και λογοτεχνίας ως προαιρετικό μάθημα στα δημόσια σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Θράκη. Το μέτρο κρίνεται θετικό, αλλά δέχεται και κριτική καθώς αναμένεται να οδηγήσει στην περαιτέρω συρρίκνωση της μειονοτικής εκπαίδευσης.
Σε κάθε περίπτωση για πρώτη φορά στην Ελλάδα η διδασκαλία μιας περιφερειακής μειονοτικής γλώσσας και δη της τουρκικής εισάγεται στη δημόσια εκπαίδευση έστω ως προαιρετικό μάθημα. Το μέτρο αυτό ανοίγει τον δρόμο ώστε να μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες περιφερειακές γλώσσες. Το αίτημα του Ουράνιου Τόξου για την εισαγωγή της μακεδονικής γλώσσας στην εκπαίδευση βρίσκει έτσι ένα επιπλέον στήριγμα για να προωθηθεί. Ίσως είναι πιο εύκολο τώρα αυτό που πειραματίζεται η Πολιτεία και το Υπουργείο Παιδείας με την τουρκική στη Θράκη να επαναληφθεί και με τη μακεδονική όπου ομιλείται αυτή.
Sayı 26
Ocak 2007
İbram Onsunoğlu
DENGE
(Makedonca “Abecedar”, okuma kitabı olarak 1925 yılında devlet tarafından bu dilin konuşulduğu bölgelerdeki ilkokullar için hazırlanıp bastırılmış, ancak sonunda dağıtımı durdurularak eğitime sokulmamıştır. O günden bu güne Makedonca artık ya sadece yerel bir lehçedir ya da tamamen namevcuttur. Aradan 80 yıl geçtikten sonra aynı kitabın bu kez Avrupa kuruluşları ve Etnik Makedonların siyasî oluşumu “Gökkuşağı” tarafından yeniden bastırılmasıyla, bu dilin bir yandan bir zamanlar resmen tanındığını anımsatmak, öbür yandan hâlâ yaşadığını göstermek ve ayrıca eğitime girmesi talebini desteklemek amaçlanmaktadır. Abecedar’ın tanıtımı önce Atina’da daha sonra 13.11.2006 tarihinde Selanik’te yapıldı. Benim de konuşmacı olarak davet edildiğim bu ikinci tanıtımdan Azınlıkça’nın geçen sayısında kısaca söz etmiştim. Aşağıda bu toplantıda yaptığım konuşmanın tam metni var.)
Ετεροπροσδιορίσθηκα εδώ από τον κ. Γεώργιο Νακρατζά ως Τούρκος, ας αυτοπροσδιορισθώ όμως εγώ ο ίδιος, διότι το Τούρκος είναι «κατασκεύασμα», το πραγματικό είναι Οθωμανός, λοιπόν, εγώ αυτοπροσδιορίζομαι Οθωμανός, ο τελευταίος κοινός παρανομαστής των Βαλκανίων...
Ευχαριστώ κατ’ αρχήν για την πρόσκληση.
Δεν μπορώ να μην αναφερθώ στον προλαλήσαντα κ. Τριαρίδη. Αυτό που κράτησα από την εισήγησή του και με εντυπωσίασε πραγματικά είναι εκείνο το συνθηματικό ότι «Δεν υπάρχουν έθνη, όλα είναι κατασκευάσματα!», και κυρίως οι εξηγήσεις και το πιστεύω του, αλλά και ο συναισθηματικός του τόνος. «Υπάρχουν μόνο διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες.» Διότι ομολογώ ότι δεν το είχα σκεφθεί εγώ ακριβώς έτσι, ότι δηλαδή τα έθνη κατ’ ουσίαν είναι κατασκευάσματα, και το «αναρχικό» αυτό σύνθημα με τον λόγο του κ. Τριαρίδη απόκτησε νόημα και περιεχόμενο, ανατρεπτικό και απελευθερωτικό, και θα ήθελα να το διευρύνουμε λίγο. Στο σημείο αυτό μπορώ να μιλήσω ως ιατρός. Σε επιστημονική βιολογική βάση η ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος γκρεμίζει μεταξύ των άλλων και τους εθνικιστικούς μύθους που συνοδεύουν το έθνος ως βιολογική οντότητα όταν καταδεικνύεται πως το γενετικό υλικό ενός Μαύρου της Αφρικής λ.χ. μπορεί να είναι εξίσου ή περισσότερο συγγενικό από εκείνο του Λευκού γείτονά σου, του ομογενούς, ομόγλωσσου και ομόθρησκου.
Όλα τα υπαρκτά έθνη, λοιπόν, που ζουν μέσα στα σύνορα ενός εθνικού κράτους, είναι ένα κράμα ατόμων, ομάδων και εθνοτήτων με διαφορετική προέλευση ή και αυτοσυνειδησία. Η ομοιογενοποίηση όμως είναι η υπέρτατη αξία του έθνους-κράτους, κι εκεί αρχίζουν οι συγκρούσεις. Σ’ ένα σκληροπυρηνικό έθνος-κράτος, όπου η ομοιογένεια έχει αναχθεί σε υπέρτατη αξία, και επιβάλλεται, η έννοια του διαφορετικού, η διαφορετικότητα στην ταυτότητα, τον πολιτισμό, τη γλώσσα, την εθνότητα, δεν γίνεται αποδεκτή. Η διαφορετικότητα σ’ ένα σκληροπυρηνικό έθνος κράτος δεν είναι ο, τι καλύτερο μπορεί να σου τύχει.
Και η Ελλάδα είναι ένα σκληροπυρηνικό έθνος-κράτος. Τα 26 χρόνια της ευρωπαϊκής πορείας δυστυχώς δεν έχουν προσφέρει πολλά για τη βελτίωση της κατάστασης που προϋπήρχε. Το ευρωπαϊκό κεκτημένο στην έκφραση διαφορετικότητας και στα μειονοτικά δικαιώματα που τόσο συχνά επικαλούνται οι πολιτικοί μας όσον αφορά τα υπό ένταξη κράτη φαίνεται ότι δεν ισχύει για το εσωτερικό της Ελλάδας.
Μου δίνεται έτσι η ευκαιρία να καταγγείλω εδώ την απίστευτη περιπέτεια ενός μειονοτικού συλλόγου της Θράκης, η οποία μόλις χθες έγινε γνωστή από δημοσιεύματα του τύπου. Η «Ένωση Μειονοτικής Νεολαίας Έβρου» εδώ και 10 χρόνια αγωνίζεται για την αναγνώριση και τη λειτουργία του. Στο Πρωτοδικείο απορρίφθηκε το σχετικό αίτημα λόγω ονόματος, απορρίφθηκε και στο Εφετείο και πριν λίγες μέρες εκδόθηκε η ίδια απορριπτική απόφαση και από τον Άρειο Πάγο. Στο μεταξύ από την πρώτη υποβολή της αίτησης μέχρι την τελευταία απόφαση έχουν περάσει 10 χρόνια. Όπως είναι γνωστό, απαγορεύεται στην Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης να ιδρύει και να λειτουργεί συλλόγους με εθνοτικό προσδιορισμό και όσοι ιστορικοί σύλλογοι είχαν την επωνυμία «τουρκική» έκλεισαν πριν λίγα χρόνια με δικαστικές αποφάσεις. Ο συγκεκριμένος δεν είχε εθνοτικό προσδιορισμό, εντούτοις δεν επετράπη να λειτουργήσει. Η αιτιολόγηση σε βγάζει έξω από τα ρούχα. Ο μη προσδιορισμός λέγει πως προκαλεί σύγχυση για το αν ο μειονοτικός σύλλογος είναι μουσουλμανικός, που επιτρέπεται, ή τουρκικός, που απαγορεύεται, άρα ο σύλλογος δεν μπορεί να λειτουργήσει. Ακριβώς έτσι. Φυσικά η υπόθεση αυτή πρέπει να φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η επανέκδοση του ξεχασμένου Abecedar, πέρα από τη συμβολική σημασία που έχει, έρχεται να μας υπενθυμίσει πως η μακεδονική γλώσσα στην Ελλάδα παραμένει ζωντανή και διεκδικεί τη θέση που της ανήκει. Γνωρίζω πως το αίτημα των εθνικά Μακεδόνων είναι να εισαχθεί η διδασκαλία της μακεδονικής γλώσσας στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση σε περιοχές όπου αυτή ομιλείται. Γνωρίζω ακόμα τις θέσεις του «Ουράνιου Τόξου» ως πολιτικού σχηματισμού των εθνικά Μακεδόνων για τη μειονοτική εκπαίδευση και τα ιδιαίτερα μειονοτικά σχολεία που εξακολουθούν να είναι και σήμερα κατάκτηση πολλών μειονοτήτων στα Βαλκάνια, όπως και της ημετέρας τουρκικής στην Ελλάδα. Το Ουράνιο Τόξο απορρίπτει την ιδέα δημιουργίας ιδιαίτερης μειονοτικής εκπαίδευσης επειδή πιστεύει ότι αυτή κατά το παρελθόν αποτέλεσε τον χώρο όπου καλλιεργήθηκαν ο υπερεθνικισμός, ο αλυτρωτισμός και τα αποσχιστικά κινήματα και θα μπορούσε να προκαλέσει γκετοποίηση και μη ενσωμάτωση των μεονοτήτων. Οι ενστάσεις αυτές για τη μειονοτική εκπαίδευση δεν ισχύουν βέβαια στις σημερινές συνθήκες της ευρωπαϊκής πραγματικότητας και ασφάλειας, αλλά σε κάθε περίπτωση καταδεικνύουν τις αντιεθνικιστικές θέσεις, καθώς και την ευαισθησία και την ευθύνη του Ουράνιου Τόξου όταν προσεγγίζει στο μακεδονικό μειονοτικό πρόβλημα.
Εμείς έχουμε μειονοτική εκπαίδευση και μειονοτικά σχολεία από τότε που επισημοποιήθηκε η Μειονότητα της Δυτικής Θράκης με τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923. Δεν θα απαριθμήσω εδώ τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η μειονοτική εκπαίδευση που είναι πολλά και σοβαρά και πηγάζουν κυρίως από τις προσπάθειες που καταβάλλει η Διοίκηση να την υποβαθμίσει και να καταργήσει τον αυτοδιοικητικό κοινοτικό χαρακτήρα της. Παρά τα όποια σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, εντούτοις αποτελούμε τη μόνη τυχερή περιφερειακή γλωσσική ομάδα στην Ελλάδα που διδάσκεται τη γλώσσα της στην εκπαίδευση στα άνω των 250 μειονοτικά δημοτικά σχολεία, στα 2 γυμνάσια και λύκεια και στα 2 ιεροσπουδαστήρια-μεντρεσέδες. Μετά το 1998 όταν έπαψε η «Μεγάλη Δίωξη» σε βάρος της Μειονότητας άρχισε να σημειώνεται αλλαγή και στον εκπαιδευτικό προσανατολισμό, δηλαδή να εγκαταλείπεται βαθμιαία η υποβαθμισμένη μειονοτική εκπαίδευση και να προτιμάται η δημόσια, κυρίως στη δευτεροβάθμια. Ο αριθμός των μειονοτικών μαθητών που φοιτούν στη δημόσια μέση εκπαίδευση ανέρχεται σήμερα σε μερικές χιλιάδες και συνεχώς αυξάνεται. Με νόμο που ψηφίσθηκε φέτος το καλοκαίρι εισάγεται η διδασκαλία της τουρκικής γλώσσας και λογοτεχνίας ως προαιρετικό μάθημα στα δημόσια σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Θράκη. Το μέτρο κρίνεται θετικό, αλλά δέχεται και κριτική καθώς αναμένεται να οδηγήσει στην περαιτέρω συρρίκνωση της μειονοτικής εκπαίδευσης.
Σε κάθε περίπτωση για πρώτη φορά στην Ελλάδα η διδασκαλία μιας περιφερειακής μειονοτικής γλώσσας και δη της τουρκικής εισάγεται στη δημόσια εκπαίδευση έστω ως προαιρετικό μάθημα. Το μέτρο αυτό ανοίγει τον δρόμο ώστε να μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες περιφερειακές γλώσσες. Το αίτημα του Ουράνιου Τόξου για την εισαγωγή της μακεδονικής γλώσσας στην εκπαίδευση βρίσκει έτσι ένα επιπλέον στήριγμα για να προωθηθεί. Ίσως είναι πιο εύκολο τώρα αυτό που πειραματίζεται η Πολιτεία και το Υπουργείο Παιδείας με την τουρκική στη Θράκη να επαναληφθεί και με τη μακεδονική όπου ομιλείται αυτή.
0 yorum:
Yorum Gönder