Ο ΦΩΤΑΥΓΗΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Azınlıkça
Aralık 2006
Sayı 25
Γιώργος Δούδος

Ο Δεκέμβριος, αναντίρρητα, κρατά την καρδιά του Χειμώνα, τουλάχιστον στην Ευρώπη και στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Ο Χειμώνας μας φέρνει στο νου συνειρμικά το χιόνι και τις χαμηλές, συχνά κάτω από το μηδέν, θερμοκρασίες, της μικρής διάρκειας ημέρες και ταυτόχρονα τις πλούσιες σε ώρες νύχτες, την ησυχία που κυριαρχεί στη φύση, το ιδιαίτερα πολύτιμο χαμόγελο του Ήλιου αυτήν την εποχή, που συχνά μας δείχνει, πως εκτός από τη θαλπωρή που μας προσφέρουν οι ακτίνες του, συνήθως το χειμώνα μας φανερώνει ‘τα δόντια του’. Συγχρόνως ο Δεκέμβριος, είναι η περίοδος του ετήσιας ανάπαυσης, κυρίως για τους αγρότες και τους χωρικούς. Δεν ονομάζεται τυχαία τούτος ο μήνας ‘Aralık’, στη σύγχρονη τουρκική. Το κρύο του Δεκέμβρη και το ημίφως των ημερών αυτού του μήνα, προσδίδουν μια μαγεία στην καθημερινότητα, ξεχωριστή σε σύγκριση με άλλες περιόδους του έτους. Η ζεστασιά του σπιτιού, όχι μονάχα στα χωριά μα και στις πόλεις, ιδίως όταν υπάρχει κι ένα τζάκι αποκτά διαστάσεις πολυτέλειας, στην εποχή μας, που αφήνει ελάχιστο χώρο για ό,τι δεν είναι πεζό και χυδαίο, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του καταναλωτικού μετα-καπιταλισμού.

Την αυγή της 21ης Δεκεμβρίου σημειώνεται αστρονομικά το χειμερινό ηλιοστάσιο στο βόρειο ημισφαίριο της γης. Πρόκειται για την πιο μικρή μέρα του χρόνου, -διάρκειας εννέα ωρών και ένδεκα λεπτών-. Ο ήλιος ανεβαίνει πάνω από τον ορίζοντα μόλις 25◦ (μοίρες) και λάμπει το μεσημέρι με ισχύ 455 watt ανά τετραγωνικό μέτρο. Σε άλλες εποχές, όταν η ανθρωπότητα βρισκόταν στη ‘νηπιακή ηλικία της’ και οι άνθρωποι θεωρούνταν, με τα σημερινά δεδομένα, πρωτόγονοι, ζούσαν σε πλήρη αρμονία με τους ρυθμούς, όχι απλώς της γήινης φύσης, αλλά όλου του σύμπαντος. Σήμερα η μεταβολή της κλίσης της ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνει στη γη, κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, προκαλεί ιδίως στα θηλαστικά αλλά και στα υπόλοιπα όντα του ζωικού βασιλείου ποικίλες μεταβολές στη συμπεριφορά τους. Παρατηρούνται αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες αλλά και στην αναπαραγωγή. Επίσης εμφανίζονται πτώση ζώων σε χειμέρια νάρκη ή μαζικές αποδημίες.
Αυτήν την ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου, που το φως του ήλιου, θα μπορούσαμε να πούμε πως δειλιάζει μπροστά στο κυρίαρχο τούτη την εποχή σκοτάδι του Δεκέμβρη, οι άνθρωποι του βόρειου ημισφαίριου της γης, από την αρχαιότητα πανηγυρίζουν για το Φως!
Οι βόρειοι Ευρωπαίοι, που κατά το χειμώνα ζούσαν περισσότερο έντονα τη μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας, την ημέρα του χειμερινού ηλιοστάσιου γιόρταζαν με λαμπρούς τρόπους τις ηλιακές θεότητές τους, καταφάσκοντας στη ζωή χωρίς στάλα υποχώρησης στο θάνατο που σημειολογικά ταυτίζεται με το σκότος.
Στην αρχαία Ρώμη την 25η Δεκεμβρίου γιορτάζονταν τα γενέθλια του Μίθρα, που προσωποποιούσε τον ‘sol invictus’ (τον θεό αήττητο ήλιο) και επονομαζόταν ‘το φως του κόσμου’. Την περίοδο του Δεκεμβρίου, οι Ισραηλίτες γιορτάζουν επί οκτώ μέρες τη δική τους πανήγυρη του Φωτός, τη Χανουκά (το 2006 η Χανουκά είχε αρχίσει στις 16 Δεκεμβρίου).
Η γέννηση του Ιησού Χριστού, υπήρξε κορυφαίο γεγονός για όλη την ανθρωπότητα. Δεν είναι μόνον οι Χριστιανοί όλων των ομολογιών που γιορτάζουν τα Χριστούγεννα, ανασύροντας από τη μνήμη της ευσέβειάς τους στο προσκήνιο του τώρα το γεγονός της Ενσάρκωσης του Λόγου, κατά τη μαρτυρία του Ευαγγελιστή Ιωάννη. Για τους Μουσουλμάνους του κόσμου το Πρόσωπο του Ιησού κατέχει μια ιδιαίτερη θέση, τόσο στην αλυσίδα των απεσταλμένων του Θεού, όσο και μέσα στις σελίδες του Κορανίου. Ο Ιησούς ο Μεσσίας του Ισλάμ είναι ‘Ρουχουλλάχ’, δηλαδή ‘Λόγος ή Πνεύμα του Θεού’. Μέσα στο Κοράνιο υπάρχει μια πλήρης διήγηση του γεγονότος της γεννήσεώς Του (σούρα Μαριάμ (19): 21-28).
Η γέννηση του Χριστού τοποθετήθηκε συμβολικά κυρίως την 25η Δεκεμβρίου, σε μιαν ημερομηνία που από αιώνες οι άνθρωποι της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής πανηγύριζαν υπέρ του Φωτός. Ο Ιησούς Χριστούς αποκαλύφθηκε ως η Ζωή και ως το Φως του Κόσμου, που φωτίζει κάθε άνθρωπο που έρχεται στον κόσμο (Ευαγγέλιο Ιωάννη 1: 4, 9). Δεν μπορούσε να βρεθεί μια πιο κατάλληλη ημέρα για τον εορτασμό των γενεθλίων του, από την ημέρα που οι άνθρωποι από τα παλαιά χρόνια γιόρταζαν τη Ζωή και το Φως σ’ ένα περιβάλλον, όπου κυριαρχούσαν σημάδια του θανάτου και της φθοράς και όπου το σκοτάδι φαινόταν προς στιγμή πιο ισχυρό από το φως….

Εφέτος, στις 31 Δεκεμβρίου, καθώς τελειώνει το έτος κατά την κοινή μας χρονολογία και συνεχίζονται οι γιορτές του χριστιανικού Δωδεκαήμερου, αρχίζει μια σπουδαία μουσουλμανική γιορτή, το Εΐντ αλ Άντα, η γιορτή της Θυσίας (Kurban Bayram στα τουρκικά). Πρόκειται για την ανάμνηση της παρ’ ολίγον θυσίας του Ισμαήλ από τον πατέρα του Αβραάμ, μετά από σχετική αξίωση του Θεού[1]. Με μια πρώτη ματιά το Kurban Bayram δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως γιορτή φωτός. Αν όμως προσεγγίσουμε το όλο ιερό περιστατικό αφήνοντας κατά μέρος όσα μπορεί να δεχθεί ο νους μας και παρέχοντας περιθώρια στην καρδιά να ανιχνεύσει την ιερά διήγηση, τότε θα δούμε, πως και η Γιορτή της Θυσίας είναι μια γιορτή Φωτός.

Ο Θεός είναι το Φως! Είναι ο Χορηγός της Ζωής! Κατά την ουσία τους το Φως και η Ζωή αλληλοπεριχωρούνται. Κάθε αλήθεια που η αγάπη του Θεού έχει εμπιστευτεί στους ανθρώπους είναι Φως και περικλείει τους χυμούς της κατ’ ουσίαν Ζωής. Το περιστατικό της Θυσίας που ετοίμασε ο Αβραάμ, με σφάγιο τον αγαπημένο του γιο καταδεικνύει με τραγικό τρόπο την πιστότητα του Προφήτη απέναντι στο Θεό, δίχως κρατούμενα και επιφυλάξεις. Ο τρόπος που φανερώνεται η πιστότητα είναι τραγικός γιατί υπερβαίνει τα όρια του ανθρώπου. Η πιστότητα όμως αυτή φανερώνει την εισβολή του ελέους του Θεού μέσα στην ιστορία και την ανάδειξη του Αβραάμ ως Φίλου του Θεού! Η αποκάλυψη του ελέους και της φιλανθρωπίας του Θεού, -(συστατικά στοιχεία της επίκλησης της ‘Basmallah’)-, όπως και η είσοδος του ‘Ρουχουλλάχ’ στην ιστορία με την ενσάρκωση του Ιησού Χριστού, αποτελούν γεγονότα συμπαντικά Φωτός και Ζωής. Για τούτο και αποτελεί ευλογημένη σύμπτωση[2] ο φετινός εορτασμός των Χριστουγέννων και του Κουρμπάν Μπαϊράμ την ίδια περίοδο του κατά μυστικό τρόπο Φωταυγούς Δεκεμβρίου….

[1] Στην εβραϊκή Βίβλο πρωταγωνιστής, ως θύμα, αυτής της θυσίας είναι ο άλλος γιος του Αβραάμ, ο Ισαάκ.
[2] Η έννοια της ‘σύμπτωσης’ ως τυχαίου περιστατικού είναι εφεύρημα ανθρώπινο. Στα μάτια του Θεού η σύμπτωση είναι μια ευλογημένη έκπληξη εκ μέρους Του προς τους ανθρώπους για να τους προσφέρει χαρά….