Σώστε το Μεγάλο Τέμενος του Διδυμοτείχου


Αζινλίκτσα
Φεβρουάριος 2009
Τεύχος. 44

Γιώργος Δούδος
Συγγραφέας και δικηγόρος από τη Θεσσαλονίκη
g_doudos@yahoo.com



ΣΕ PDF ΜΟΡΦΗ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ

Στον φιλόξενο διαδικτυακό τόπο του Facebook που είναι πλέον πασίγνωστος πλέον και ιδιαίτερα αγαπητός σε όλες και όλους, όσους και όσες έχουν εξοικειωθεί με το internet και απολαμβάνουν την περιήγηση στους απέραντους ορίζοντές του δημιουργήθηκε μια ιστοσελίδα με τίτλο: Save the Grand Mosque in Didymoteicho, Greece (Σώστε το Μεγάλο Τέμενος του Διδυμοτείχου στην Ελλάδα), ενώ παράλληλα υπάρχει ένας πρόσθετος ιστοτόπος για την υποστήριξη της ίδιας ακριβώς υπόθεσης, δηλαδή τη σωτηρία του Τεμένους Τσελεμπή Σουλτάν Μεχμέντ στο Διδυμότειχο, που προσφέρει τη δυνατότητα σε όλους τους ενδιαφερόμενους, μέσω του διαδικτύου να απευθύνουν την έκκλησή τους (petition) προς τον κ. Καραμανλή, Πρωθυπουργό της χώρας μας, προκειμένου να αναληφθούν πρωτοβουλίες διάσωσης του μνημείου χωρίς καμιά απολύτως χρονοτριβή. Η όλη προσπάθεια είναι πολύ καινούργια και η ανταπόκριση θα μπορούσε να ειπωθεί ανεπιφύλακτα μάλλον είναι ικανοποιητική. Η πρώτη ιστοσελίδα συγκεντρώνει κάθε μέρα όλο και περισσότερους υποστηρικτές, ενώ οι υπογραφές στον δεύτερο ιστοτόπο προέρχονται από ανθρώπους κάθε γωνιάς της γης μας.

Το Τέμενος Τσελεμπή Σουλτάν Μεχμέντ που κοσμεί την κεντρική πλατεία του Διδυμοτείχου, κατά την γνώμη μου αποτελεί ένα λησμονημένο μνημείο της ανθρωπότητας, που όφειλε η UNESCO να το υιοθετήσει προ καιρού και να διατεθούν τα αναγκαία κεφάλαια για την αναστύλωσή του, για την συντήρησή σου και για την ανάδειξή του.

Το λυπηρό είναι πως μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισαν οι τοπικοί παράγοντες, τουλάχιστον ορισμένοι απ’ αυτούς, να δείχνουν πως συναινούν και συνηγορούν υπέρ του σεβασμού του περίφημου αυτού Τεμένους. Ένας άνθρωπος που έχει δείξει ουσιαστικό ενδιαφέρον για την προβολή της αξίας του Μεγάλου Τεμένους του Διδυμοτείχου είναι ο πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Χρήστος Κηπουρός.

Στα δίσεκτα χρόνια της δικτατορίας των άμουσων και αφιλοπάτριδων συνταγματαρχών είχε ακουστεί πως πέρασε απ’ το μυαλό τους να καταλύσουν πλήρως από προσώπου γης με εκρηκτικά το Τέμενος Τσελεμπή Σουλτάν Μεχμέντ. Ίσως έτσι οι ένστολοι πατριδοκάπηλοι της εποχής εκείνης και μοιχεπιβάτες της εξουσίας στην Ελλάδα, να πίστευαν ότι θα επιτελούσαν εθνική αποστολή. Πρόσφατα, έπεσαν από τον μιναρέ του τεμένους πέτρες, γεγονός οπωσδήποτε επικίνδυνο για τους ανθρώπους που είτε συχνάζουν στην πλατεία, είτε διέρχονται ανυποψίαστοι απ’ αυτήν. Ακούστηκε και πάλι, ότι ορισμένοι υπεύθυνοι (στ’ αλήθεια άραγε;) εισηγήθηκαν να γκρεμιστεί ο μιναρές!

Επειδή θα ήθελα να δηλώσω ότι είμαι ανάμεσα στους υποστηρικτές τόσο του ιστοτόπου που επιχειρεί να διεγείρει το ενδιαφέρον όλων των επισκεπτών του διαδικτύου, πρωτίστως για τη σπουδαιότητα αυτού του Τεμένους του Διδυμοτείχου, ως παγκόσμιου μνημείου και κατά δεύτερο λόγο, όχι όμως ήσσονος προτεραιότητας, για την άμεση ανάγκη σωτηρίας του, όσο και της ιστοσελίδας έκκλησης προς τον Πρωθυπουργό της Ελλάδος, μέσω της συλλογής υπογραφών για την ώθηση του προέδρου της ελληνικής κυβέρνησης να ληφθούν κατ’ αρχάς απ’ το ελληνικό κράτος οι άμεσες πρωτοβουλίες υπέρ του μνημείου.

Θα ήθελα να θυμίσω σε όσους αγνοούν ή δεν τους βοηθά η μνήμη, ότι το Διδυμότειχο υπήρξε για ένα σύντομο διάστημα η πρώτη πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη. Ότι αυτή η πόλη υπήρξε και δεν έπαυσε ποτέ να είναι ιερή για την πολυπληθή Αδελφότητα των Μπεκτασήδων, που δεν περιορίζονται μόνο στην Τουρκία. Ότι το Τέμενος Τσελεμπή Σουλτάν Μεχμέντ υπήρξε το πρώτο και το μεγαλύτερο μουσουλμανικό τέμενος στην Ευρώπη, με εξαίρεση την Αλ Ανταλούς, ονομασία της Ιβηρικής Χερσονήσου από τους Μουσουλμάνους Άραβες, που το 999 έκτισαν στο Τολέδο το μικρό χώρο λατρείας γνωστό ως Mezquita de Bab al-Mardum, ο οποίος έχει μετατραπεί σε καθολικό παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού.

Είναι αλήθεια, πως ορισμένοι Τούρκοι θα επιχειρήσουν, αν δεν το έχουν κάνει ήδη, να χρησιμοποιήσουν το όλο για να προκαλέσουν τριβή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, κατηγορώντας, άλλοι το ελληνικό Κράτος για αδιαφορία για τα τουρκικά μνημεία στην επικράτειά του, άλλοι για παραβίαση της Συνθήκης της Λοζάνης, ενώ άλλοι μπορεί να κατηγορήσουν το ελληνικό Κράτος γιατί δεν αποδίδει το Τέμενος του Διδυμοτείχου στην Ελληνική Μουσουλμανική Κοινότητα. Σε όλους αυτούς, είτε ζουν εντός της ελληνικής επικράτειας, είτε από την άλλη όχθη του Έβρου, θα ήθελα να πω ότι κάνουν λάθος, όταν ψάχνουν συνεχώς αιτίες, υπαρκτές ή φανταστικές και υποθετικές για να δημιουργήσουν ένταση στις σχέσεις Ελλάδος και Τουρκίας. Αν θεωρούν την Τουρκία σαν μητέρα πατρίδα τους, μολονότι είναι Έλληνες πολίτες, τουλάχιστον θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι οφείλουν να είναι νομιμόφρονες απέναντι στη χώρα που ζουν και η οποία τους τιμά με την ιθαγένειά της και το ευρωπαϊκό διαβατήριό της. Το ζήτημα της προστασίας ενός μνημείου, είτε είναι χριστιανικό, είτε μουσουλμανικό ελάχιστη σχέση μπορεί να έχει με τη Συνθήκη της Λοζάνης, που ο υπογράφων και άλλη φορά είχε διατυπώσει την άποψη, ότι σε πλείστα και καίρια σημεία της, που αφορούν την προστασία μειονοτικών πληθυσμών στην Ελλάδα και στην Τουρκία έχει υποσκελισθεί από άλλα, πιο σύγχρονα νομοθετήματα, που κατοχυρώνουν πιο αποτελεσματικά τα δικαιώματα που προσιδιάζουν σε ομάδες πολιτών που διαφοροποιούνται από τα χαρακτηριστικά της πλειοψηφίας. Τέλος, με λύπη μου θα ήθελα να πω, ότι η Ελληνική Μουσουλμανική Κοινότητα1, που είναι άρτια οργανωμένη από πλευράς νομοθετικού πλαισίου, από όσο γνωρίζω ελάχιστο ή μηδενικό ενδιαφέρον έχει επιδείξει για το Τέμενος του Διδυμοτείχου. Δεν θέλω να αδικήσω κανέναν. Αν λόγου οποιοσδήποτε Μουφτής ή τοποτηρητής Μουφτή του Διδυμοτείχου, στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται το Διδυμότειχο, ή της Κομοτηνής ή της Ξάνθης έχει κάνει ενέργειες για τη διάσωση και τη συντήρηση αυτού του σπουδαίου μνημείου της Ισλαμικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας θα ήταν χρήσιμο να το μάθουμε. Δεν είναι δυνατό να περιμένουμε τα πάντα από το κράτος. Είναι απολύτως αναγκαίες και αναμφίβολα χρήσιμες οι πρωτοβουλίες των πολιτών και μάλιστα των αρμοδίων, όπως είναι οι Μουφτήδες, που τόσο κατά τη μουσουλμανική παράδοση όσο και κατά την ελληνική νομοθεσία είναι και αναγνωρίζονται ως πνευματικοί ηγέτες των Μουσουλμάνων και είναι οι φυσικοί Δικαστές τους, για μια σειρά υποθέσεων της ζωής τους, για τις οποίες το ελληνικό νομικό σύστημα έχει υιοθετήσει το σύστημα του δικαίου της Σαρία.

Η σωτηρία του Τεμένους του Διδυμοτείχου αφορά κατ’ αρχάς την Ελλάδα, μιας και την επικράτειά της κοσμεί το κτίριο τούτο, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν αφορά επί της ουσίας τις σχέσεις των δύο γειτονικών χωρών. Το Μεγάλο Τέμενος του Διδυμοτείχου ως μνημείο της Ανθρωπότητας αφορά τους ανθρώπους όλου του κόσμου, ως μνημείο της Ευρώπης αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης, ενώ ως πολύτιμο κόσμημα της Ισλαμικής Κληρονομιάς, δικαιολογημένα κεντρίζει το ενδιαφέρον όλων των Μουσουλμάνων της γης.

Είναι περιττό και καθόλου χρήσιμο μιλώντας για τη σωτηρία ενός μνημείου, που απλώς βρίσκεται στην ελληνική επικράτεια, αλλά ανήκει σε όλη την Ανθρωπότητα2, να γίνεται λόγος για τις ευθύνες είτε της Ελλάδος, είτε της Τουρκίας ως προς τον ουσιαστικό σεβασμό των οθωμανικών και των ορθόδοξων χριστιανικών μνημείων σε κάθε μια χώρα αντίστοιχα. Μάλλον είναι βέβαιο πως υπόλογες για παραλείψεις θα βρεθούν και οι δύο χώρες. Δυστυχώς όμως ως προς τη γειτονική Τουρκία θα διαπιστωθούν και νομικά κενά, που ίσως σκόπιμα συντηρούνται ακόμα στην τουρκική νομοθεσία και καθιστούν σχεδόν πλήρως ατελέσφορη την προστασία ρωμέικων εκκλησιών και ιδρυμάτων .

Και επειδή δεν θα ήθελα δώσω την εντύπωση πως μεροληπτώ προς οποιαδήποτε πλευρά, με αφορμή όσα γράφω σε τούτο το άρθρο μου, θα ήθελα με δυο λόγια τώρα να αναφερθώ στην απόλυτη ανάγκη, που συνιστά χρέος έναντι της ιστορίας αυτού του τόπου, το περίφημο κτίριο της Κομοτηνής, το Ιμαρέτ του Γαζή Εβρενός, να αφαιρεθεί από την Μητρόπολη Μαρωνείας και να αποδοθεί στη Μουσουλμανική Κοινότητα της πόλης, όπου ανήκει. Ο πολιός Μητροπολίτης Μαρωνείας θα όφειλε χάριν της υστεροφημίας του, αλλά και ως υπόχρεος απέναντι στην δικαιοσύνη που επιβάλλει ο σεβασμός της ιστορίας με δική του πρωτοβουλία να αποδοθεί το Ιμαρέτ στους Μουσουλμάνους συμπολίτες του και να βρει στέγη για το εκκλησιαστικό Μουσείο σ’ έναν άλλο, κατάλληλο χώρο γι’ αυτό το σκοπό.


1. Η διατύπωση δεν έχει σχέση με τον εθνοτικό αυτοπροσδιορισμό των Μουσουλμάνων ελληνικής ιθαγένειας, αλλά αναφέρεται σε μια θρησκευτική κοινότητα που υπάρχει μέσα στην Ελλάδα και η υπόσταση και η δράση της διέπεται από την ελληνική νομοθεσία.
2. Για τούτο πρέπει οπωσδήποτε να υπαχθεί υπό την πλήρη αιγίδα της UNESCO, (διάσωση, συντήρηση, ανάδειξη, συνεχής προστασία).
3. Λ. χ. η νομοθετική ανακολουθία του τουρκικού δικαίου που δεν αναγνωρίζει νομική προσωπικότητα σε εκκλησιαστικά ιδρύματα και ναούς, καθιστώντας ανέφικτη την παροχή νομικής προστασίας τους από το τουρκικό κράτος.

Όσες και όσοι από τους αναγνώστες του περιοδικού θα ήθελαν να προσυπογράψουν την έκκληση προς τον κ. Κ. Καραμανλή για τη διάσωση του Μεγάλου Τεμένους του Διδυμοτείχου μπορούν να επισκεφθούν την εξής ιστοσελίδα:
www.thepetitionsite.com/2/save-the-grand-mosque-in-didymoteicho-greece


0 yorum: