Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΙΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΙΣ ΜΑΣ

Azınlıkça
Τεύχος 37
Μαϊος

Γιώργος Δούδος
g_doudos@yahoo.com

ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΕΒΑΣΕΤΕ ΣΕ PDF ΚΛΙΚ ΕΔΩ

«Αυτός που φονεύει έναν άνθρωπο, θεωρείται φονιάς ολόκληρης της ανθρωπότητας. Εκείνος που σώζει μιαν ανθρώπινη ζωή, θεωρείται πως δίνει ζωή σε όλο το γένος των ανθρώπων» (Ιερό Κοράνιο Αλ Μαέντα 5: 32).
Μου φαίνεται πως δεν θα μπορούσε να εκφρασθεί πιο περιεκτικά η ουσία του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης, παρά μόνο με το εδάφιο (αγιέτ) από το Ιερό Κοράνιο που ανέφερα πιο πάνω. Όλος ο πλανήτης Γη στην εποχή μας μίκρυνε. Χώρες, που σε άλλες εποχές μονάχα η φαντασία των πολλών ανθρώπων μπορούσε να φέρει στο νου και τούτο συχνά μέσα από τα παραμύθια, έχουν γίνει πλέον κοντινές. Το εξωτικό, που άλλοτε προκαλούσε θαυμασμό ή φόβο, έγινε πλέον οικείο. Η Ανατολή ήρθε κι εγκαταστάθηκε στη Δύση, ενώ η Δύση άλλαξε την εικόνα της Ανατολής!
Σε άλλους καιρούς οι αλλαγές στην ιστορία γίνονταν βίαια, με οδύνη και πόνους, μετά από αιματηρές επαναστάσεις ή τρομερούς πολέμους. Σήμερα, η πιο μεγάλη και θαυμαστή αλλαγή, που εμπεριέχει αναρίθμητες ανατροπές και εκπλήξεις, άρχισε σιωπηλά και συνεχίζεται με τρόπο ειρηνικό και ήπιο, μέσω της τεχνολογίας της πληροφορικής. Η κοινωνία της πληροφορίας έχει καταλύσει τα σύνορα των κρατών, έχει καταδείξει, ακόμα και στους πιο δύσπιστους πως ένα ανθρώπινο γένος υπάρχει, όπου και αν συναντούμε των ανθρώπων τις κοινότητες κι ακόμα πιο πολύ, ότι οι άνθρωποι μέσα στο σύμπαν κι εντός της Κιβωτού που μας φιλοξενεί και λέγεται Γη, υπάρχουμε αλληλέγγυοι με όλα όσα υπάρχουν τριγύρω μας. Εξαρτιόμαστε από το περιβάλλον, αφού είμαστε κομμάτι του κι απ’ αυτό κρίνεται η επιβίωσή μας. Δεν είμαστε επικυρίαρχοι, μα έχουμε χρέος, ως νοήμονα όντα, να λειτουργούμε ως φύλακες του πλανήτη και του πλανητικού συστήματός μας, αφού η επιστήμη μας πρόσφερε τα φτερά και μπορούμε πια να πετούμε υπερβαίνοντας τον περιορισμό της γήινης βαρύτητας.

Τον Μάρτιο που ήδη έχει περάσει, ιδίως μέσα από τις τηλεοράσεις είδαμε ξανά τη βία μπροστά στα μάτια μας, προσωποποιημένη από τους Κινέζους αστυνομικούς που με την ισχύ των όπλων τους επιχειρούσαν στη Λάσα του Θιβέτ να τιθασεύσουν την οργή και τον πόνο ενός ολόκληρου λαού. Από το 1951 που η κομμουνιστική Κίνα ενσωμάτωσε βίαια το Θιβέτ στην επικράτειά της, οι Θιβετανοί ζουν υπό ξένη κατοχή και υφίστανται συνεχώς την πίεση του Πεκίνου, που θέλει πεισματικά να τους αλλοτριώσει πολιτισμικά. Ο ηγέτης των Θιβετανών, ο Δαλάι Λάμα από το 1950, όταν ήδη είχαν φανεί ξεκάθαρα οι προθέσεις του Μάο Τσε-τουνγκ για το Θιβέτ, διέφυγε στην εξορία, όπου ζει από τότε. Το Θιβέτ είναι πλέον η Αυτόνομη Περιοχή Σιζάνγκ στα όρια της κινεζικής Αυτοκρατορίας. Δεν είναι μόνο το Θιβέτ, που αντιμετωπίζει την πίεση της αλλοτρίωσης εκ μέρους του Πεκίνου. Στα βόρεια του Θιβέτ βρίσκεται το Ανατολικό Τουρκεστάν, η Αυτόνομη Περιοχή Σινζιάνγκ, η χώρα των Ουϊγούρων, ενός τουρκικού φύλου που παρέμεινε στην Κεντρική Ασία και δεν μετακινήθηκε προς τη Δύση. Οι Ουϊγούροι είναι Μουσουλμάνοι και αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με εκείνα των Θιβετανών. Το Πεκίνο θέλει να αποδυναμώσει την ταυτότητα των Ουϊγούρων, όπως και των Θιβετανών, επιδιώκει να αλλοιώσει καταστρεπτικά το φυσικό περιβάλλον της γης του Ανατολικού Τουρκεστάν, όπως και του Θιβέτ. Το Ανατολικό Τουρκεστάν και το Θιβέτ, τεράστια σε έκταση, έχουν γίνει εδώ και δεκάδες χρόνια, ο σκουπιδότοπος των χημικών και πυρηνικών αποβλήτων της λεγόμενης Λαϊκής Κίνας.
Μάθαμε λοιπόν για όσα συμβαίνουν λίγο πιο μακριά από τη γειτονιά μας, στη Λάσα και σε άλλες επαρχίες του Θιβέτ. Μάθαμε για τους εκατόν σχεδόν νεκρούς διαδηλωτές, που σκοτώθηκαν από τα πυρά των Κινέζων αστυνομικών.
Ό, τι συμβαίνει σ’ έναν άνθρωπο αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα! Δεν έχουμε πια το δικαίωμα να κρύβουμε τη συνείδησή μας πίσω από το μπερντέ της αδιαφορίας και της ιδιωτικότητάς μας. Η εποχή του διαδικτύου, που δημιούργησε την παγκόσμια κοινωνία της πληροφορίας δεν μας επιτρέπει να παραμένουμε αδιάφορα άτομα, αγκυλωμένα εμπρός στα μικροπροβλήματα της μιζέριας μας.

Συνέβη και κάτι άλλο τις μέρες που πέρασαν. Κάτι που έγινε στην αυλή μας και μας προβληματίζει, μας στενοχωρεί και μας οργίζει. Ο κ. Abdürrahman Yalçinkaya, προϊστάμενος της Εισαγγελίας του Ανώτατου Δικαστηρίου στη γειτονική Τουρκία επεχείρησε να θέσει υπό ομηρία την ίδια τη Δημοκρατία στη γειτονική χώρα, να θέσει υπό απαγόρευση την πολιτική βούληση του τουρκικού Λαού. Όπως έγινε γνωστό, ο κ. Yalçinkaya προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας και ζήτησε με απόφασή του, να απαγορευθεί η πολιτική δραστηριότητα του κυβερνώντος κόμματος, του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK Parti) για υπονόμευση του κοσμικού χαρακτήρα του τουρκικού πολιτικού συστήματος. Αν παρ’ ελπίδα γίνει δεκτή η προσφυγή του κ. Abdürrahman Yalçinkaya, εβδομήντα ένα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας θα στερηθούν των πολιτικών δικαιωμάτων τους, συμπεριλαμβανομένου και του πρωθυπουργού της χώρας κ. Recep Tayyip Ertoğan. Είναι ενδεχόμενο σύμφωνα με εκτιμήσεις νομικών κύκλων, οι δυσμενείς συνέπειες για την πολιτική ζωή της Τουρκίας, σε περίπτωση που το Συνταγματικό Δικαστήριο κάνει δεκτή την προσφυγή του κ. Yalçinkaya να επεκταθούν και στον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας κ. Abdüllah Gül, γεγονός που θα σημάνει έκπτωσή του από το ύπατο αξίωμα της χώρας1 …
Όπως αποκάλυψε σε συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Yalçinkaya στην τουρκική εφημερίδα ‘Referans’, δεν επρόκειτο να προβεί στην ενέργεια του κατά του κυβερνώντος κόμματος, αν η «μαντίλα» παρέμενε έξω από τα τουρκικά πανεπιστήμια….
Η Τούρκισσα ερευνήτρια Ayşe Kadıoğlu στο έργο της με τίτλο ‘Cumhuriyet İdaresi Demokrasi Muhakemesi’2 (έκδ. Metis, İstanbul 1999), αναφερόμενη στον εκσυγχρονισμό της τουρκικής κοινωνίας σύμφωνα με τις κεμαλικές αρχές, επισημαίνει, ότι κατά την τουρκική αντίληψη περί νεωτερικότητας «το πρότυπο του σύγχρονου ανθρώπου αναζητείται στην εγκαθίδρυση ευρωπαϊκών ενδυματολογικών συνηθειών» και συνεχίζει, καταλήγοντας στο κριτικό συμπέρασμα εξαιτίας της προηγούμενης επιλογής: «… η τουρκική δημοκρατία έδεσε το κάρο πριν από το άλογο, θέτοντας στην ημερήσια διάταξη τις εικόνες της νεωτερικότητας πριν από την ηθική της νεωτερικότητας»3.
Η πρωτοβουλία του Εισαγγελέα κ. Abdürrahman Yalçinkaya είναι αρνητικά πρωτόγνωρη για μια δημοκρατική πολιτεία δομημένη θεσμικά στις αρχές του ευρωπαϊκού πολιτικού πολιτισμού. Τα ελλείμματα δημοκρατίας στην Τουρκία είναι υπαρκτά και η κυβέρνηση Ertoğan με το πλέγμα των μεταρρυθμίσεων που επιχειρεί να υλοποιήσει προσπαθεί να τα εξαλείψει. Η ευχέρεια όμως ενός δικαστηρίου, έστω και αν είναι το Συνταγματικό Δικαστήριο του κράτους, με τα ένδεκα διορισμένα μέλη του να θέσει εκτός νόμου ένα πολιτικό κόμμα που έχει συγκεντρώσει σε εθνικές εκλογές την προτίμηση ποσοστού 47% του εκλογικού σώματος, είναι απόδειξη ότι η τουρκική Δημοκρατία, όχι ως κράτος, αλλά ως δημοκρατικό πολίτευμα είναι ανίσχυρη. Ότι η λαϊκή κυριαρχία στη γειτονική χώρα είναι έννοια χωρίς βάθος, που ανά πάσα στιγμή μπορεί να τεθεί στο περιθώριο, ακόμα και με τις ψήφους κοινών θνητών, που ξεπερνούν κατά μία μονάδα τα δάχτυλα των χεριών μας.

Η Τουρκία είναι στην αυλή μας. Μοιραζόμαστε το νότιο άκρο της Βαλκανικής, το Αιγαίο είναι η θάλασσά μας, που μας ενώνει. Έλληνες και Τούρκοι, έχουμε περισσότερα κοινά στοιχεία που μας φέρνουν κοντά τον έναν στον άλλο, ενώ τα πιο πολλά, από εκείνα που μας απομακρύνουν οφείλονται στην άγνοια, στην προκατάληψη και στους ανέντιμους πολιτικούς των δύο χωρών, που κατά περιόδους κρίνουν ότι τους συμφέρει να υπάρχει κρίση και οξύτητα στις σχέσεις Ελλάδος και Τουρκίας. Ακόμα και η λαϊκή ευσέβεια, ανάμεσα στους Μουσουλμάνους και στους Ορθοδόξους του τόπου μας (Ελλάδος και Τουρκίας), έχει πάρα πολλά κοινά γνωρίσματα, που δυστυχώς οι σύγχρονοι παπάδες και μητροπολίτες τα αγνοούν, όπως βέβαια και οι περισσότεροι ιμάμηδες και βαΐζηδες.
Για τους λόγους που αναφέραμε πιο πάνω νοιαζόμαστε για όσα συμβαίνουν μια σταλιά απόσταση έξω από το σπίτι μας. Χαιρόμαστε με τη χαρά του γείτονα, του δικού μας ανθρώπου, κλαίμε με το δικό του κλάμα και ο καημός του είναι και δικός μας.
Στα πλαίσια της ιστορικής συγκυρίας της εποχής της εθνογένεσης του σύγχρονου τουρκικού έθνους, με τις τολμηρές πρωτοβουλίες του Κεμάλ Ατατούρκ, μπορούμε να κατανοήσουμε πως εκείνη την εποχή καθιερώθηκε εξαναγκαστικά στην Τουρκία μια πολιτική θρησκεία, ο Κεμαλισμός, στην πιο χαρακτηριστική μορφή της, ως κοσμικός τουρκικός εθνικισμός και το Ισλάμ, η πίστη της συντριπτικής πλειοψηφίας των ποικίλων φυλών της Τουρκίας τοποθετήθηκε στο περιθώριο και θεωρήθηκε ως απαξία για τους σύγχρονους Τούρκους. Σε όλες τις δημοκρατικές χώρες η κατοχύρωση της ελευθερίας της θρησκευτικής πίστης και της συνείδησης αποτελεί κομβικό στοιχείο εκπλήρωσης ενός συστήματος διασφάλισης των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στα πλαίσια ενός εξελικτικού πολιτικού εκσυγχρονισμού, που διακρίνει σαφώς την προσωπική από τη δημόσια σφαίρα της ζωής μας. Όσα αφορούν την πίστη και τη συνείδησή μας ανήκουν στον πυρήνα της προσωπικής ζωής μας. Στην Τουρκία, ο κεμαλικός εκσυγχρονισμός έθεσε άλλες προτεραιότητες. Κατάργησε τη διαφορά ανάμεσα στην προσωπική και στη δημόσια σφαίρα της ανθρώπινης ζωής και έκρινε ως προϋπόθεση επιτυχίας του επιδιωκόμενου εκσυγχρονισμού της Τουρκίας, να μειωθεί η σημασία της θρησκείας. Έτσι στα πλαίσια των θεσμών της σύγχρονης κεμαλικής Τουρκίας και στην άρνηση διάκρισης μεταξύ του προσωπικού και του δημόσιου, επιλέχτηκε, όχι η περιφρούρηση της ελευθερίας της θρησκευτικής πίστης και συνείδησης, αλλά ο περιορισμός έκφρασης αυτής της ελευθερίας.
Η μαντίλα, ως ενδυματολογική επιλογή των γυναικών και το μουστάκι ως επιλογή των ανδρών, απέκτησαν στην Τουρκία σημειολογικά φαντασιακές διαστάσεις και θεωρήθηκαν δείγματα αμφισβήτησης του κοσμικού χαρακτήρα της Τουρκικής Δημοκρατίας. Η άρνηση των Πανεπιστημίων να δεχθούν φοιτήτριες με μαντίλες, δεν αναγνώσθηκε ως απαράδεκτος αποκλεισμός σημαντικής ομάδας του τουρκικού πληθυσμού (των νεαρών γυναικών), στην ακώλυτη πρόσβαση στη μόρφωση. Ούτε κρίθηκε ως παραβίαση θεμελιώδους δικαιώματος του ανθρώπου, του δικαιώματος στην εκπαίδευση. Απεναντίας η αναγνώριση του αυτονόητου δικαιώματος των Τουρκισσών φοιτητριών να φορούν ανεμπόδιστα μαντίλα θεωρήθηκε από τον Εισαγγελέα κ. Abdürrahman Yalçinkaya, ως δραστική (;) αμφισβήτηση του κοσμικού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους. Επόμενο ήταν, το κόμμα που εισηγήθηκε να ψηφισθεί ο νόμος που κατέστησε νόμιμη τη μαντίλα στα Πανεπιστήμια, να θεωρηθεί ότι υποσκάπτει την κοσμικότητα, ως βασικού και χαρακτηριστικού στοιχείου του τουρκικού κράτους.
Αυτή η δυσάρεστη διακινδύνευση της δημοκρατικής ομαλότητας στην Τουρκία μας προκαλεί ανησυχία και μας προβληματίζει. Η οικονομία της γειτονικής χώρας, μετά την πρωτοβουλία του εισαγγελέα και την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου ν’ ασχοληθεί με την υπόθεση, φαίνεται πως μάλλον θα περάσει κρίση, με επακόλουθα σε βάρος του βιοτικού επιπέδου της πλειοψηφίας του τουρκικού λαού. Στη γειτονική χώρα, όποτε επιβάλλονται οι δυνάμεις του «πολιτικού υπογείου», όλο και περισσότερο κινδυνεύουμε οι δυο λαοί να περάσουμε μια οξεία φάση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Εδώ θα μπορούσαμε να παραφράσουμε τον στίχο του Ναζίμ Χικμέτ∙ «αν η μισή μου καρδιά χτυπά στην Ελλάδα, η άλλη μισή αγωνιά στην Τουρκία και οργίζεται…».