Ο Νόμος Βακουφίων, το να είσαι Μειονότητα και οι Μειονοτικοί Θεσμοί

Azınlıkça
Τεύχος 37
Μαϊος 2008

Ο Anthony Giddens είπε «Οι θεσμοί, λόγω της φύσεως τους, είναι οι μακροβιότερες ιδιαιτερότητες της κοινωνικής ζωής» [1]. Το θέμα των θεσμών χωρίζεται σε δυο κατηγορίες. Από τη μία είναι οι θεσμοί που είναι η απόδειξη της ύπαρξης των κοινωνιών και κοινοτήτων, και η κοινωνική καθιέρωση που ενισχύει το συναίσθημα του να ανήκω κάπου, επίσης μπορούμε να τοποθετήσουμε και την κάθε είδους πραγματικών και φανταστικών τρόπων συμπεριφοράς ανάμεσα σε αυτά.. Περιληπτικά, οι νόρμες κοινωνικών συμπεριφορών όπως «ο γάμος», που αποτελούν από μόνα τους έναν θεσμό.

Από την άλλη υπάρχουν οι θεσμοί που είναι εγγυήσεις της ύπαρξης των κοινωνιών και κοινοτήτων, οι οργανώσεις που έχουν ιδρυθεί από άτομα και στηρίζονται στον καταμερισμό εργασίας, οι θεσμοί που βάζουν σε μια τάξη την κοινωνική ζωή λόγω της λειτουργικότητας τους. Έτσι, όπως μπορεί να θεωρηθεί και το ίδιο το Κράτος ένας θεσμός, μπορεί και τα σχολεία, τα νοσοκομεία, πολιτισμικές και καλλιτεχνικές οργανώσεις να θεωρηθούν ένα παράδειγμα για αυτή την κατηγορία.

Αυτοί οι δομικοί και συμπεριφοριστικοί θεσμοί αντιπροσωπεύουν τις ομάδες στις οποίες ανήκουν εφόσον εξασφαλίσουν την συνέχιση τους. Και οι κοινωνίες, προστατεύοντας τους αναφερόμενους θεσμούς συνεχίζουν την φιλοσοφική και οικονομική ύπαρξη τους μέσω της νομιμότητας των θεσμών αυτών.

Ο σημαντικότερος θεσμός στις κοινωνίες που έχουν έλθει από το Οθωμανικό σύστημα, είναι τα Βακούφια. Τα Βακούφια αποτελούν και τη βάση της ομάδας από την οικονομική άποψη, αλλά και εξασφαλίζουν την κοινωνικοποίηση της με υπηρεσίες όπως ευεργεσίες, παιδεία, υγεία και θρησκεία. Αυτή η κατάσταση ισχύει όσο για τους Μουσουλμάνους τόσο και για τους μη Μουσουλμάνους.

Σίγουρα αυτά τα θέματα της ύπαρξης, συνέχισης και νομιμότητας γίνονται πιο λεπτά ζητήματα όταν μιλάμε για τις μειονότητες. Για αυτό οι πολιτικές που επικεντρώνονται στα Βακούφια των «κοινοτήτων» στην Τουρκία εδώ και χρόνια, τα εμπόδια που τοποθετούνται για να αποτραπεί η ενδυνάμωση ή η συνέχιση αυτών των Βακουφίων, δεν έχουν ως στόχο τα ακίνητα των Βακουφίων αλλά τις μειονότητες στις οποίες ανήκουν αυτά τα Βακούφια. Πρέπει να σκέφτονται ότι μια μειονότητα που δεν έχει θεσμούς, ή έχει αμφισβητούμενους θεσμούς, ή έστω αδύναμους θεσμούς, θα χάσει σιγά σιγά την φυσική και πνευματική της ύπαρξη.

Δεν έχει νόημα να στεκόμαστε στις ημερομηνίες όπως 1936, 1974, 1988 που ήταν σημείο καμπής για τα Βακούφια στην Τουρκία. Χονδρικά μπορούμε να πούμε, η «αθώα» δήλωση που ζητήθηκε το 1936, χρησιμοποιήθηκε ως «όπλο» στην δεκαετία του 70, και οι ελπίδες που υπήρχαν στα πλαίσια του Ντάβος μετά τον 1988 ματαιώθηκαν γρήγορα. Μια εργασία που έχει γίνει σχετικά με τα Βακούφια στις αρχές του ΄70, μας δίνει μια ιδέα σχετικά στα πλαίσια ποιας κοσμοθεωρίας εφαρμόζονταν οι ρατσιστικές πολιτικές εδώ και 35 χρόνια.

Σε αυτήν την κοσμοθεωρία πρέπει να επισημανθούν δύο σημεία. Αυτά τα δύο σημεία έπαιξαν σημαντικό ρόλο και στην προετοιμασία του νόμου για τα Βακούφια.

Κοινότητες ;

Πρώτον, παρόλο που υπάρχουν δυο νόμοι του Συντάγματος που απαγορεύουν τη διάκριση ανάμεσα στους πολίτες, τα μειονοτικά βακούφια μπαίνουν σε ειδική κατηγορία κάτω από το όνομα «Βακούφια κοινοτήτων». Σύμφωνα με τα άρθρα 10 και 66 του Συντάγματος:

Άρθρο 10: Όλοι είναι ίσοι απέναντι στους νόμους χωρίς καμιά διάκριση γλώσσας, φυλής, χρώματος, φύλλου, πολιτικής άποψης, φιλοσοφικής άποψης, θρησκείας, αίρεσης και παρόμοιων πραγμάτων.

Άρθρο 66: Όσοι συνδέονται με το Τουρκικό Κράτος ως πολίτες είναι Τούρκοι.

Συνεπώς, φαίνεται πως είναι φυσικό να θεωρούνται στην ίδια κατηγορία τα μειονοτικά Βακούφια με τα υπόλοιπα Βακούφια που δημιουργήθηκαν με σκοπό να υπηρετήσουν τους υπόλοιπους Τούρκους πολίτες. Πράγματι, παρόλο που ασκείται έντονη κριτική και μέσα στις μειονότητες για αυτή την ιδιαίτερη αντιμετώπιση και για τα αποτελέσματα της, κανείς δεν εξετάζει αυτή την ιδιαίτερη αντιμετώπιση. Τα «Βακούφια των κοινοτήτων» περιγράφονται ως εξής στην Παράγραφο 11 του Άρθρου 3 του καινούριου νόμου για τα Βακούφια:
«Βακούφια κοινοτήτων: Τα Βακούφια που έχουν αποκτήσει νομιμότητα σύμφωνα με το Νόμο Βακουφίων υπ. αριθμ. 2762, χωρίς να εξετασθεί αν έχουν καταστατικό ιδρύματος ή όχι, και ανήκουν στις μη Μουσουλμανικές κοινότητες στην Τουρκία, τα μέλη των οποίων είναι Τούρκοι πολίτες».

Συνοπτικά, το κράτος, που χαρακτηρίζεται ως «Λαϊκό» με το δεύτερο άρθρο του Συντάγματος, αποδέχεται και νομιμοποιεί το γεγονός ότι χρειάζεται διαφορετική μεταχείριση η θρησκευτική πίστη που έχουν οι πολίτες του. Στα πλαίσια της μειονοτικής ψυχολογίας, επειδή αυτή η διαφορετική μεταχείριση αποδέχεται ως εγγύηση της ύπαρξης τους, οι μειονότητες δεν βγάζουν φωνή.

Το περίεργο της υπόθεσης είναι ότι όταν πρόκειται μόνο για τα βακούφια τότε χρησιμοποιείται ο όρος «κοινότητα» για τις μειονότητες. Όμως η έκφραση «Βακούφια κοινοτήτων» παράδοξα έχει γίνει ένας όρος που περιγράφει μόνο τα Βακούφια που ανήκουν στους μη Μουσουλμάνους.

Αμοιβαιότητα ;

Το δεύτερο σημείο είναι το θέμα της αμοιβαιότητας, που υπάρχει στη δεύτερη Παράγραφο του Άρθρου 2, η οποία όταν βρίσκεται γραπτώς μεμιάς αποκτά μια σκληρή έννοια και γίνεται μέχρι και «αρχή», ενώ από την άλλη μαλακώνει σε τέτοιο βαθμό ώστε είναι ανοικτό για κάθε σχόλιο και σε κάθε άδικη εφαρμογή.

Είναι γνωστό πλέον σε όλους μας ότι δε μπορεί να υπάρχει κάποιος όρος όπως η αμοιβαιότητα στη σχέση μεταξύ κράτους και μειονοτήτων ή γενικότερα μεταξύ κράτους και πολιτών. Όπως γίνεται κατανοητό και από το τελευταίο συλλογικό βιβλίο που ετοιμάσαμε σχετικά με το θέμα αυτό, η αμοιβαιότητα δεν έχει ούτε νομική, ούτε ανθρώπινη αλλά ούτε κάποια κοινωνική βάση. Έχει μόνον πολιτική βάση, και αυτή αρνητικά.

Εν ολίγοις, η Δημοκρατία της Τουρκίας δε μπορεί να κάνει εφαρμογές σχετικά με τα Βακούφια που υπάρχουν στην Τουρκία έχοντας ως παράδειγμα τα μέτρα που έχουν παρθεί για τα Τουρκικά Μουσουλμανικά Βακούφια στην Ελλάδα. Όπως δε μπορεί και η Ελλάδα, όπως δε μπορεί να γίνουν τέτοιες εφαρμογές και σε άλλα θέματα όπως τα σχολικά βιβλία, κρατικές υπηρεσίες κ.α.

Επιπλέον υπάρχει και ένα πρόβλημα από τη πλευρά της Τουρκίας σχετικά με την αρχή της αμοιβαιότητας: δεν υπάρχει μόνον η Ρωμαίικη μειονότητα, που έχει Ελληνικές ρίζες, στην Τουρκία. Όταν πρόκειται για τα Βακούφια των Αρμενίων, τα Βακούφια των Ασσύριων ή των Εβραίων, υπάρχει ένα μεγάλο ερωτηματικό για το με ποιον θα αναζητηθεί η αμοιβαιότητα. Μετά από λίγο καιρό αν η Ελλάδα βλάψει τα Μουσουλμανικά Τουρκικά Βακούφια στη Δυτική Θράκη, η Τουρκία θα πάρει την εκδίκηση της από τα Βακούφια των Αρμενίων στην Κων/πολη;

Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να γίνει ένα βήμα πέρα από αυτήν την εσωτερήκευση, και οι δυο μειονότητες για τα δικά τους συμφέροντα και τη δικιά της ευτυχία, πρέπει να μάχεται και να υποστηρίζει τα δικαιώματα της «αμοιβαίας» μειονότητας. Έτσι, όσο θα καλυτερεύει η κατάσταση των μειονοτικών Βακουφίων στην Τουρκία, θα επωφεληθούν από αυτό και τα Βακούφια στην Δυτική Θράκη, καθώς θα ανακουφίζονται τα Βακούφια στη Δυτική Θράκη θα ηρεμήσουν και τα Βακούφια στην Τουρκία!

ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΕΒΑΣΕΤΕ ΣΕ PDF ΚΛΙΚ ΕΔΩ