Η ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ

Azınlıkça
Ekim 2006
Sayı 23
ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΔΟΣ

Στις αρχές του χρόνου στα Σκόπια είχε διεξαχθεί ένα συνέδριο, στο οποίο συμμετείχαν και εκπρόσωποι του ελληνικού κόμματος ‘Ουράνιο Τόξο’[1]. Ορισμένοι από τους συνέδρους είχαν προτείνει πως η Δημοκρατία της Μακεδονίας όφειλε να θέσει έναντι της Ελλάδος ζήτημα μακεδονικής μειονότητας. Οι εκπρόσωποι του ‘Ουράνιου Τόξου’ αντέδρασαν σ’ αυτή την τοποθέτηση και τόνισαν, «κατηγορηματικά και κάθετα… για μια ακόμη φορά, ότι τα προβλήματα της Μακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να προσπαθήσει να τα λύσει το Μακεδονικό κράτος. Η Μακεδονική μειονότητα στην Ελλάδα οφείλει με πλήρη πολιτική ανεξαρτησία, σε συνεργασία με τους Έλληνες και Ευρωπαίους δημοκράτες να διεκδικήσει και να κατοχυρώσει τα δικαιώματά της, με πολιτικούς αγώνες σε ελλαδικό και ευρωπαϊκό επίπεδο»[2]. Στη συνέχεια οι εκπρόσωποι του ίδιου κόμματος διατύπωσαν την ακόλουθη πολιτική θέση, την οποία θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική: Οι βαλκανικές χώρες πρέπει να σταματήσουν να διεκδικούν το ρόλο της “μητέρας πατρίδος” και να μην αναμειγνύονται πλέον στα εσωτερικά άλλων βαλκανικών χωρών, συνήθως γειτονικών, με πρόσχημα την προστασία των δικαιωμάτων εθνοτικών ή πολιτισμικών μειονοτήτων, γιατί τέτοιες πολιτικές είναι επικίνδυνες όχι μόνο για τις ίδιες τις μειονότητες αλλά και για την ειρήνη στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο[3] (Δελτίο τύπου του ‘Ουράνιου Τόξου’ 03.02.2006).
Η αμέσως προηγούμενη δήλωση είναι σημαντική, κατά τη γνώμη μου, για τους εξής δύο λόγους. Πρώτα πρώτα, γιατί τοποθετεί την πολιτική δράση για την αναγνώριση και την επαρκή προστασία των μειονοτικών δικαιωμάτων, μέσα στα πλαίσια των σύγχρονων δεδομένων, νομικών και πολιτικών. Δεύτερον, γιατί καταγγέλλει με έμφαση ως άχρηστη και επικίνδυνη την πολιτική βαλκανικών χωρών, που διεκδικούν ρόλο «μητέρας πατρίδας» για μειονότητες που ζουν σε γειτονικές τους χώρες.
Οι επισημάνσεις του ‘Ουράνιου Τόξου’ αναδεικνύουν πως η πολιτική ηγεσία αυτού του κόμματος διακρίνεται από εξαιρετική ωριμότητα, ιδιότητα που δυστυχώς δεν χαρακτηρίζει τα «μεγάλα» ελληνικά κόμματα, τα οποία ενώ διαθέτουν επιτελεία συμβούλων και ειδικών επιστημόνων, όποτε καλούνται να πάρουν θέσεις απέναντι σε κρίσιμα ή ευαίσθητα «εθνικά» ιδίως θέματα, δείχνουν να αισθάνονται άβολα μπροστά στην αλήθεια, την οποία στην καλύτερη περίπτωση αποκρύπτουν, ενώ συχνά την κακοποιούν….

Η ανάπτυξη του δικαίου προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, έχει ωθήσει τη διεθνή κοινότητα να υιοθετήσει πλέγμα νομικών διατάξεων οι οποίες, αποσυνδέοντας τις όποιες ρυθμίσεις τους από ρήτρες αμοιβαιότητας και προϋποθέσεις διακρατικών συνομολογήσεων, παρέχει ένα ικανοποιητικό υπόβαθρο ως προς την αναγνώριση και την προστασία των δικαιωμάτων των κάθε φύσεως μειονοτήτων. Υπό την πίεση, κατ’ αρχάς των διεθνών οργανισμών, μέλη των οποίων είναι σχεδόν όλες οι χώρες, σε οικουμενικό ή σε περιφερειακό επίπεδο, τα κράτη καλούνται να καταστήσουν τις ρυθμίσεις για την προστασία των μειονοτήτων εσωτερικό τους δίκαιο. Αυτή η καινούργια κατάσταση που αποτελεί αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα καθιστά περιττές πλέον τις «μητέρες πατρίδες».
Η νέα πολιτική φιλοσοφία, που εμπνέει τη νομοθετική παραγωγή γενικώς, όσον αφορά τη ρύθμιση θεμάτων των μειονοτήτων, ιδίως των εθνοτικών, σε μια δημοκρατική χώρα ακυρώνει κάθε είδους διακρίσεις σε βάρος των μειονοτικών πολιτών και κάθε άνιση μεταχείριση σε βάρος συλλογικών φορέων των μειονοτικών πληθυσμών. Οι μειονότητες, όχι απλώς δεν είναι ανεκτό, αλλά είναι εντελώς ανεπίτρεπτο ως αντίθετο προς τη δημόσια τάξη, να αντιμετωπίζονται πλέον ως «πέμπτη φάλαγγα του εχθρού», ως «δούρειος ίππος», ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Κατά το παρελθόν ο πατριωτισμός των εθνοτικών αλλά και των θρησκευτικών μειονοτήτων θεωρούνταν θεμιτό να αμφισβητείται εκ των προτέρων και αυτή η απαράδεκτη σήμερα από πλευράς δημόσιας τάξης πρακτική, επέφερε ποικίλες διακρίσεις σε βάρος μειονοτικών πολιτών.
Η έννοια της λέξης ‘πατριωτισμός’ εκφράζει όπως είναι γνωστό την αγάπη για τον τόπο καταγωγής μας, το ενδιαφέρον μας για την προκοπή και την ασφάλεια της γενέθλιας χώρας μας. Νομίζω ότι θα ήταν απόλυτα ρεαλιστικό αν υποστηρίζαμε ότι το δεδομένο του πολυφυλετικού εμπλουτισμού της εθνικής κοινωνίας της χώρας μας, όπως και ένα σωρό άλλων χωρών της Ευρώπης, μας υποχρεώνουν να προσδιορίσουμε εκ νέου το περιεχόμενο της έννοιας του ‘πατριωτισμού’ σ’ ένα πλαίσιο μετα-εθνικιστικού προσανατολισμού.
Είμαι πεπεισμένος ότι ένας σημαντικά σεβαστός αριθμός πολιτών μέσου επιπέδου μόρφωσης, τόσο στην Ελλάδα, όσο και οπουδήποτε στην Ευρώπη μετά από περίσκεψη θα συμφωνούσε με τον Αμερικανό ιστορικό Timothy Garton Ash, ότι αυτό που παραδοσιακά αποκαλούμε έθνος «είναι μια ομάδα ανθρώπων που έχει την ίδια εσφαλμένη αντίληψη της κοινής τους ιστορίας», διότι «έθνοι και λαοί δεν ζουν με την ιστορία τους, αλλά με τους μύθους τους». Οι προηγούμενες επισημάνσεις δεν επιδιώκουν να ευτελίσουν την πολιτική αξία της πατρίδας ή του έθνους, αλλά αποτελούν συμπέρασμα μετά από επιστημονική παρατήρηση όσον αφορά τον επί σειρά ετών βάναυσο ‘μαζικό’ χειρισμό των λαών εκ μέρους των πολιτικών ηγεσιών τους, που επιδίωκαν να συντηρούν αραγή τον εθνικό κοινωνικό ιστό δίχως σεβασμό στην αλήθεια, πολιτική που δυστυχώς συνεχίζουν ακόμα, μολονότι η επέκταση της μόρφωσης ως κοινωνικού αγαθού διευρύνεται και οι πληροφορίες περιέρχονται σε όσους τις αναζητούν, ακόμα και όταν προβάλλονται εμπόδια….
Η τροπή της ιστορίας σε προπαγάνδα, όπως συχνά συμβαίνει μέσα από την εγκύκλια εκπαίδευση και από άλλους χώρους, όπου κατάλληλοι ψυχολογικοί μηχανισμοί αναιρούν εν μέρει ή ακόμα και εξ ολοκλήρου τη λειτουργία της κριτικής συνείδησης του προσώπου (λ.χ. στρατός, κατηχητική θρησκευτική προπαγάνδα), είναι η αιτία της προβολής των λεγόμενων ‘εθνικών μύθων’, αντί της ιστορικής αλήθειας, που έχει ως επακόλουθο ο μέσος πολίτης να προσλαμβάνει ως ιστορία του, μια αντίληψη για γεγονότα του παρελθόντος αρκετά έως πλήρως διαστρεβλωμένη και απαράδεκτα απομακρυσμένη από τις ανεκτές αποκλίσεις από την πραγματικότητα. Στον μετα-εθνικιστικό πατριωτισμό που ανέφερα πιο πάνω, το ζητούμενο δεν είναι η χωρίς ερωτήματα αμφισβήτησης αποδοχή των κρατούντων(;) ‘εθνικών μύθων’, αλλά ο κατά το δυνατό ενσυνείδητος σεβασμός της συνταγματικής τάξης. Η συνταγματική τάξη είναι έννοια ιδιαίτερα σύνθετη. Κατά μία άποψη είναι συνώνυμη με την έννοια της δημόσιας τάξης, δηλαδή με το πλέγμα των αρχών και των θεμελιωδών νομικών διατάξεων, που απεικονίζουν τον πολιτικό και νομικό πολιτισμό μιας χώρας, ενώ κατά μια άλλη άποψη έχει ευρύτερο περιεχόμενο. Εν πάση περιπτώσει λέγοντας ‘συνταγματική τάξη’ εννοούμε τις αρχές που διέπουν το πολίτευμα μιας χώρας· όπως λόγου χάρη τους κανόνες λειτουργίας της δημοκρατίας, την περιφρούρηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου σύμφωνα με τις κοινά αποδεκτές αρχές της διεθνούς κοινότητας, την καταδίκη του ρατσισμού και των διακρίσεων σε βάρος των κάθε είδους μειονοτικών ομάδων, την υποχρέωση παροχής ασύλου σε όσους καταδιώκονται ή διακινδυνεύουν τη ζωή τους στις χώρες τους, εξαιτίας των πεποιθήσεων, της καταγωγής ή όποιας άλλης ιδιότητας τους διακρίνει.
Η υποχρέωση κάθε πολίτη μιας δημοκρατικής και σύγχρονης χώρας να επιδεικνύει έμπρακτα τον συνταγματικό πατριωτισμό του προς τη χώρα που ζει, είναι απόλυτα λογική και στοιχειώδης και απευθύνεται τόσο στους κατοίκους που ανήκουν στην πλειοψηφία του πληθυσμού, είτε σε μειονοτικές ομάδες.
Οι παραπάνω σκέψεις, όσον αφορά την αναγκαία και θετική συμμετοχή μειονοτικών πληθυσμών της χώρας μας στις διεργασίες σύνθεσης του εθνικού κοινωνικού ιστού προϋποθέτει την χειραφέτηση των μειονοτήτων. Σ’ αυτό το σημείο είναι ανάγκη να γίνει αναφορά στην καθαίρεση των ‘μητέρων πατρίδων’, δηλαδή των κηδεμόνων των μειονοτήτων. Αυτή η κηδεμονία, τουλάχιστον στην Ελλάδα είναι απτή και ιδίως στη Θράκη, είτε με τη δράση του τουρκικού Προξενείου της Κομοτηνής, είτε με εγκάθετους ‘ηγέτες της μειονότητας’, οι οποίοι αν και απολαμβάνουν τα προνόμια που παρέχει η ιδιότητα του πολίτη της Ελλάδος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προσπαθούν να προωθούν την εκάστοτε, ανάλογα με τις περιστάσεις, εξωτερική πολιτική της γειτονικής μας χώρας στην επικράτεια της πατρίδας τους.
Η χειραφέτηση της μειονότητας από κηδεμόνες και προστάτες θα σημάνει την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού. Θα επιφέρει την ποιοτική αναβάθμιση της παρεχόμενης προς τη μειονοτική νεότητα εκπαίδευσης εκ μέρους του ελληνικού κράτους. Θα σημάνει ενεργό συμμετοχή μειονοτικών πολιτών στις εξελίξεις στην εθνική ελληνική κοινωνία.
[1] Για όσους πιθανόν το αγνοούν, το πολιτικό κόμμα με τον τίτλο «Ουράνιο Τόξο» εκφράζει πολιτικά στον ελληνικό και στον ευρωπαϊκό χώρο όσους Έλληνες πολίτες αυτοπροσδιορίζονται εθνοτικά ως Μακεδόνες σλαβικής καταγωγής.
[2] Έχει τηρηθεί η ορθογραφία των συντακτών του σχετικού δελτίου τύπου.
[3] Η περίοδος με τα έντονα γράμματα αποδίδεται ελεύθερα.